گل یا اسپنگل (Spangle) در ورق گالوانیزه یکی از بارزترین نشانه های ساختاری در این محصول است که به طرح های کریستالی روشن در سطح ورق اشاره دارد. شکل های تکراری ریز و درشتی که در نمای ظاهری ورق وجود دارند و امروزه دلیل شکل گیری آن ها به طور کامل مشخص شده است. اما چرا شکل و اندازه گل در تولیدات کارخانجات مختلف با یکدیگر متفاوت است؟ آیا اسپنگل ورق تاثیری در کیفیت این محصول دارد؟ در این پست از وبلاگ زرین فولاد شهریاری به بررسی جامع موضوع گل ورق گالوانیزه می پردازیم و بررسی می کنیم که تولیدات کارخانجات مختلف از نظر نوع اسپنگل چه تفاوتی با یکدیگر دارند.
گل ورق گالوانیزه چیست؟
یکی از خصوصیات ظاهری منحصر به فرد در ورق گالوانیزه را می توان وجود نقش و نگارهایی روشن و براق در سطح این ورق دانست. این الگوهای ظاهری تکرارشونده چیزی شبیه به دانه برف، ستاره یا حتی گلبرگ گل هستند. طرح هایی که در سرتاسر ورق به صورت الگوهای منظم تکرار شده اند؛ این کریستال ها که نتیجه وجود ناخالصی در عنصر روی هستند در مرحله انجماد پوشش گالوانیزه به وجود می آیند.
هرچند گل در ورق گالوانیزه شکل های مختلفی دارد اما به قدری با ماهیت این ورق گره خورده است که یکی از راه های تشخیص این ورق از سایر فلزات است. اسپنگل حتی به عنوان عنصری شناخته می شود که به پوشش روی، ظاهری تزیینی و دکوراتیو می دهد. جالب است بدانید که با وجود تعدد روش های تولید ورق گالوانیزه، اسپانگل تنها در حالتی ایجاد می شود که گالوانیزه به روش غوطه وری گرم تولید شده باشد.
اسپنگل در لغت
واژه Spangle از نظر لغوی معادل کلمه “پولک” در زبان فارسی است. در میان اهالی صنعت، کلمه « گُل» به عنوان معادل فارسی این لغت پذیرفته شده است. این کلمه به صورت اسپانگل نیز تلفظ می شود.
شکل ظاهری اسپانگل ورق گالوانیزه
در سال های گذشته وجود اسپنگل در ورق گالوانیزه به قدری محسوس بود که خریداران این محصول اگر نمی توانستند گل ها را در ورق ببینند به گالوانیزه بودن ورق شک می کردند. این مشخصه ظاهری، شکلی شبیه به دانه برف، ستاره، پولک، برگ درخت، گل یا برگ سرخس دارد. اندازه و نوع اسپنگل تا حد زیادی به غلظت ناخالصی ها و سرعت خنک شدن روی مذاب بر سطح ورق بستگی دارد. به عنوان مثال هنگامی که فولاد گالوانیزه به آرامی خنک شود، دانه ها بزرگتر می شوند.
دلیل ایجاد گل در ورق گالوانیزه چیست؟
چندین متغیر مختلف بر روی تشکیل گل در ورق گالوانیزه، شکل و اندازه آن تاثیرگذارند. یکی از عوامل اصلی برای ایجاد اسپانگل در پوشش گالوانیزه، وجود ناخالصی های جزیی در حمام روی مذاب است. این ناخالصی ها که عموما فلزاتی از جنس سرب، قلع، آلومینیوم، کادمیوم، آنتیموان، مس و… هستند. با فلز روی (زینک) وارد واکنش می شوند و کریستال های آلیاژی را در سطح ورق می سازند. رایج ترین اجزای حمام داغ ترکیبات Zn-Pb-Sn یا Zn-Al-Pb هستند.
طبقه‌بندی ورق‌های گالوانیزه از نظر گل
برخی برندها از جمله فولاد تاراز شهرکرد در شناسنامه خود آیتم Type of Spangle دارند و نوع گل ورق را در لیبل این محصول ذکر می کنند. ورق های گالوانیزه از نظر نوع گل به 3 دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه در مورد هرکدام صحبت خواهیم کرد.
- ورق گالوانیزه بدون گل: Free Spangle یا Zero Spangle
- ورق گالوانیزه گل درشت: Large Spangle یا Regular Spangle
- ورق گالوانیزه گل ریز: Small Spangle یا Minimized Spangle
ورق گالوانیزه بدون گل
اسپنگل‌های روی سطح این نوع ورق با چشم دیده نمی‌شوند؛ به همین دلیل این نوع ورق‌ها با نام ورق گالوانیزه بدون گل شناخته می‌شوند. در طی فرآیند تولید این محصول، میزان سرب در مخزن روی کنترل می شود تا ورق بدون سرب یا کم سرب باشد؛ با کم‌شدن ناخالصی‌ها در حمام مذاب، محصول نهایی شکل براق‌تری به خود می‌گیرد. همین موضوع باعث می‌شود که گل یا اسپانگل بر روی سطح ورق دیده نشود.
ورق گالوانیزه بدون گل نسبت به سایر انواع ورق های گالوانیزه دارای قیمت بالاتری است. البته توجه داشته باشید که روی سطح این ورق نیز اسپنگل وجود دارد اما گلِ این ورق با چشم غیرمسلح قابل رویت نیست.
کاربرد ورق های گالوانیزه بدون گل
ورق گالوانیزه بدون گل معمولا در صنایع زیر کاربرد دارد:
- صنعت خودرو: ورق گالوانیزه بدون اسپنگل، نقش مهمی در صنعت خودرو دارد. این محصول به طور گسترده برای ساخت پانل‌های بدنه خودرو، اجزای ساختاری و سایر قطعاتی که هم به مقاومت در برابر خوردگی عالی و هم به یک سطح جذاب نیاز دارند، استفاده می‌شود.
- ساخت‌وساز: در صنعت ساختمان می‌توان از ورق گالوانیزه بدون گل استفاده کرد. این محصول در سقف، روکش فلزی و عناصر سازه‌ای کاربرد دارد.
ورق گالوانیزه گل درشت
دقیقاً برخلاف ورق گالوانیزه گل ریز، اسپنگل در این نوع از ورق به آسانی قابل رویت است. ورق گالوانیزه گل درشت دارای اسپنگل‌هایی با قطر بالای 3 میلی‌متر است که به‌راحتی قابل‌تشخیص هستند. این بدان معناست که ناخالصی‌های موجود در مواد گالوانیزه مذاب، زیاد بوده است. ضخامت بالای این نوع ورق‌ها باعث شده که رنگ‌پذیری آن دشوارتر باشد و حتی در مواردی، مقاوت به خوردگی آن ها کمتر باشد.
ورق گالوانیزه گل ریز
ورق گالوانیزه گل ریز از نظر شکل ظاهری و اندازه گل‌های سطح ورق با نوع گل درشت فرق دارد. این محصولات معمولا دارای گل هایی با قطر 1 تا 2 میلی‌متر هستند که با گرید G90 یا Z275 و به صورت سبک تولید می‌شوند. در این نوع از ورق، اندازه گل ها با بهره گیری از متدهای خاصی کنترل می شود؛ به عنوان مثل به‌محض اینکه ورق فولادی از مخزن روی خارج شد قبل از اینکه لایه زینک جامد شود، پودر روی در لایه خارجی اسپری می شود تا کریستال‌ها تصفیه شده و گل‌های ریز ایجاد شوند؛ ضمن این که دمای انجمادِ لایه روی نیز کنترل می گردد. هزینه فرایند تولید در ورق گالوانیزه گل ریز نسبت به ورق گالوانیزه گل درشت بالاتر است.
در لحظه رصد کنید:
قیمت روز ورق گالوانیزه
تاثیر گل بر کیفیت ورق گالوانیزه
گل ورق فقط روی ظاهر سطحی ورق تولید شده اثر دارد و بر کیفیت پوشش روی تأثیری نخواهد گذاشت. با این‌حال، در بسیاری از موارد گل‌های ورق گالوانیزه بر چسبندگی رنگ و مقاومت در برابر خوردگی این محصول تأثیر می‌گذارند. با توجه به این مورد می‌توان نتیجه گرفت که ورق‌های گالوانیزه ای که گل ندارند یا به‌نوعی بدون گل هستند، برای صنایع لوازم‌خانگی و خودرو گزینه خوبی در نظر گرفته می‌شوند؛ درحالی‌که ورق گالوانیزه گل درشت اغلب برای مصارف عمومی و صنعت ساختمانی است. هرچقدر که ورق موردنظر گل‌های ریزتر و سطح براق‌تر داشته باشد، به این معناست که ورق گالوانیزه ناخالصی کمتری دارد.
همانطور که در ویدئوی زیر توضیح داده شده است، امروزه ورق های گالوانیزه در اقسام گل ریز و بدون گل نیز تولید می شوند و مسئله گلدار بودن با کیفیت ورق از لحاظ مقاومت در برابر خوردگی ارتباط ندارد. اما به لحاظ زیست محیطی، عدم وجود سرب در ورق های گالوانیزه بدون گل برای محیط زیست مناسب تر است. در پست سه باور اشتباه در مورد ورق گالوانیزه به مقایسه کیفی این ورق ها پرداخته ایم.
طبقه‌بندی برندهای داخلی ورق گالوانیزه از نظر شکل ظاهری و گل
جالب است بدانید که نوع گل ورق بعضا در شناسنامه ورق گالوانیزه ذکر می شود و هر کارخانه تولیدی ممکن است محصولاتی با گل ورق گالوانیزه یا حتی بدون گل روانه بازار کند؛ به همین جهت محصول تولید شده حتی می‌تواند کیفیت متفاوتی هم نسبت به برندهای دیگر داشته باشد. در جدول زیر گل ورق تعدادی از کارخانه‌های داخلی ورق گالوانیزه را با هم مرور می‌کنیم.
| نام کارخانه | نوع اسپنگل |
| فولاد امیرکبیر کاشان | گل درشت |
| صنایع هفت الماس | گل درشت |
| تاراز شهرکرد | گل ریز |
| ورق خودرو شهر کرد | بدون گل |
| روی اندود کاوه | گل ریز |
نوع گل در ورق‌های گالوانیزه وارداتی
یک نکته مهم اینجاست که شکل ظاهری Spangle یا همان گل ورق گالوانیزه به نوع آلیاژ اضافه شده در محلول روی بستگی دارد. به‌عنوان‌مثال، با افزودن سرب و آنتیموان، گل ورق گالوانیزه با شکل‌های متفاوت از ستاره، دانه برف یا حتی گل ایجاد می‌شوند. درحالی‌که افزودن سرب و قلع باعث ایجاد اسپانگل‌های سرخس شکل می‌شود. ورق‌های گالوانیزه وارداتی اغلب از کشورهای چین، ترکیه، هند و کره جنوبی وارد می‌شوند و ممکن است هرکدام از این محصولات گل‌های متفاوتی داشته باشند. انتخاب و خرید ورق گالوانیزه وارداتی بر حسب گل، بر اساس کاربرد موردنظر تعیین می‌شود.
سخن پایانی
سطحِ روی اندودِ ورق گالوانیزه، مملو از طرح و نقش هایی است که به آن ها گل یا اسپنگل ورق گفته می شود. با توجه به این که این گل ها یکی از معیارهای قابل توجه در هنگام خرید و فروش ورق محسوب می شود لازم است فعالان این عرصه اطلاعات کافی درباره آن داشته باشند. در این پست سعی کردیم از جهات مختلفی به بررسی این ویژگی ظاهری در ورق گالوانیزه بپردازیم. شما می توانید سوالات خود در مورد گل ورق گالوانیزه را در بخش کامنت ها مطرح کنید.
پرسش‌‌های متداول
چه پارامترهایی در اندازه گل ورق گالوانیزه دخیل هستند؟
میزان ناخالصی و سرعت سرد شدن از عواملی هستند که در اندازه گل‌های ورق گالوانیزه تاثیر دارند.
کدام نوع گل‌های ورق گالوانیزه کیفیت بالاتری دارند؟
ورق بدون گل (بدون سرب) بهترین کیفیت را دارند و بعد از آن می‌توان به گل ریز و نهایتا ورق گل درشت اشاره داشت.
کدام کارخانه داخلی ورق بدون گل تولید می‌کنند؟
کارخانه‌ورق خودرو خودرو شهرکرد
آیا ورق گالوانیزه گلدار بی‌کیفیت است؟
نمی‌توان گفت که ورق گالوانیزه گل دار کیفیت بالایی ندارد؛ بلکه در زمان خرید باید به پارامترهایی مانند کیفیت و عناصر به کاررفته در پوشش روی، گرید فولاد و… توجه داشت.
منبع: galvinfo ، tatasteel، buymetalonline
