امروزه ابزارهای متعددی به منظور افزایش استحکام سازهها در حوزه ساختمان‌سازی موجود هستند؛ یکی از این ابزارها والپست نام دارد. به طور خلاصه باید گفت این قطعه فلزی نوعی قاب یا فریم است که می‌تواند فشار را از روی دیوارهای غیر باربر بردارد. وال پست از لحاظ جنس، نحوه اتصال و کاربرد انواع متعددی دارد و از نظر شکل ظاهری نیز، اشکال مختلفی دارد که در ادامه تمامی آن‌ها را بررسی خواهیم کرد. در ضمن در مورد نحوه اجرای والپست منقطع و کاربردهای آن نیز نکات مهمی را شرح می‌دهیم، پس تا انتهای مقاله همراه ما بمانید.
والپست: عصای دست سازهها
وال پست یا Wall Post که آن را با نام وادار هم در ایران می‌شناسند در واقع نوعی جایگزین برای نبشی‌های سنتی محسوب می‌شود. وال پست یک قطعه غیر سازه‌ای است که برای تقویت دیوارهای غیر باربر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قطعات در واقع ورق‌هایی هستند که پس از خمکاری و پانچ شدن به شکلی مشابه پروفیل ناودانی U شکل در می‌آیند. پس از زلزله‌های اخیر در ایران که خسارات سنگینی به بار آوردند استفاده از وادار ضرورت یافت. به صورتی که در پیوست ششم آیین نامه 2800 ضرورت اجرای این قطعه در تمامی سازهها به طور کامل شرح داده شده است. به طور خلاصه باید گفت که Wall Post برای نیرو بخشی به سازه‌هایی که اسکلت‌های فلزی و بتنی دارند یک گزینه عالی محسوب می‌شود.
مکانیزم عملکرد والپست
وال پست نقش مهمی در افزایش مقاومت سازه در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله و باد ایفا می‌کند. این المان با اتصال محکم دیوارها به اسکلت اصلی ساختمان، باعث می‌شود که کل بنا به صورت یکپارچه عمل کرده و در برابر نیروهای خارجی مقاومت بیشتری از خود نشان دهد. به عبارت ساده‌تر، وال پست‌ها مانند کمربندی محکم، دیوارها را به اسکلت ساختمان می‌بندند و از جدا شدن آن‌ها در هنگام وقوع زلزله یا باد شدید جلوگیری می‌کنند. در نتیجه، نیروهای وارد شده به ساختمان به جای اینکه باعث تخریب دیوارها شوند، به صورت یکنواخت در کل سازه توزیع شده و از آسیب‌های جدی به ساختمان جلوگیری می‌شود.
انواع والپست
استفاده از مقاطع فولادی سبکی مانند قوطی پروفیل و والپست منقطع در ساختمان سازی مدرن از اهمیت زیادی برخوردار است. این قطعه در مدل‌های متعددی تولید می‌شود و به همین دلیل آن را در انواع سازهها به کار می‌گیرند. آشنایی با انواع وال پست اولین قدم برای شناخت این قطعه و درک کاربرد آن است. در ادامه تمامی مواردی که شناخت آن‌ها ضروری است را معرفی خواهیم کرد.
انواع وادار از نظر جنس
وادار فلزی با استفاده از ورق گالوانیزه یا ورق سیاه تولید می‌شود:
- والپست سیاه: این وال پست‌ها نسبتا ارزان هستند و هزینه‌های شما را کاهش می‌دهند. این نکته را در نظر داشته باشید که هنگام استفاده از این قطعات باید آن‌ها را با مواد ضد زنگ تقویت نمایید. وال پست ورق سیاه مقاومت بسیار خوبی در برابر آتش دارد.
- والپست گالوانیزه: این قطعات استحکام بسیار بالایی دارند و در برابر سایش، خوردگی و شرایط جوی نامناسب مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهند. این وال پست‌ها نسبت به مورد قبلی سبک‌تر هستند و نصب آن‌ها راحت‌تر است. ضمنا قیمت والپست گالوانیزه از وال پست سیاه بیشتر است.
انواع والپست از نظر محل قرارگیری
محل قرارگیری این المان در ساختمان، نقش مهمی در عملکرد آن دارد؛ وال پست‌ها را می‌توان به صورت عمودی، افقی و ترکیبی در ساختمان به کار گرفت:
- والپست عمودی: وال پست قائم به صورت موازی با ستون‌ها قرار می‌گیرد. این قطعات برای استفاده در دهانه‌های بزرگ مناسب هستند زیرا میزان کمانش احتمالی را کاهش می‌دهند. وال پست عمودی در دو نوع میانی و کناری عرضه می‌شود.
- والپست میانی: معمولا از ورق فولادی یا بتن ساخته می‌شود و برای کاهش طول آزاد در برخی دیوارها (بیش از 4 متر) مورد استفاده قرار می‌گیرد. وادار میانی با نبشی به ستون یا تیر متصل می‌شود.
- وال پست کناری: همان طور که از نام آن پیدا است برای افزایش مقاومت قسمت کناری دیوارها استفاده می‌شود. این قطعه را باید با فاصله‌ای معادل 50 سانتیمتر از پایه ستون نصب کرد.
- والپست افقی: این قطعات در دیوارهایی که بیش از 3.5 متر ارتفاع دارند به صورت افقی نصب می‌شوند. فاصله این نوع وال پست از ستون باید 1 متر باشد.
- وال پست ترکیبی: گاهی برای اعمال استحکام بیشتر در سازه باید از دو مدل والپستی که اینجا معرفی کردیم، استفاده شود. ساختمان‌هایی که در مناطق زلزله خیز ساخته می‌شوند معمولا به ترکیبی از اتصالات افقی و عمودی نیاز دارند.
تشخیص این که کدام یک از موارد فوق باید در سازه مورد نظر به کار گرفته شوند به شرایط محیطی و جغرافیایی بستگی دارد و مهندس ناظر آن را تعیین می‌کند.
انواع اتصال والپست ها در ساختمان
روش‌های مختلفی برای اتصال والپست‌های منقطع به اسکلت ساختمان وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.رایج‌ترین انواع اتصال والپست عبارتند از:
- وادار تلسکوپی (Telescopic wall post): والپست‌هایی که با این روش متصل می‌شوند می‌توانند به طور محدودی در راستای افقی و عمودی حرکت کنند که این موضوع باعث کاهش فشارهای وارده بر سازه می‌شود. وادار تلسکوپی باید به یک پلیت که به سقف متصل است جوش داده شود. برای نصب خود وادار هم باید از رول بولت استفاده گردد.
- وال پست غلتکی یا کشویی: قسمت پایین این مدل وادار به یک پلیت جوش داده می‌شود. قسمت فوقانی این قطعه به نبشی جوش داده شود زیرا این کار از حرکت استاندارد وادار جلوگیری می‌کند. قسمت فوقانی این والپست به صورت کشویی نصب می‌گردد. در صورتی که این مدل وادار در سازه استفاده شود دیگر نیازی به جداسازی دیوار از وادار نخواهد بود.
- والپست و میلگرد بستر: در این روش از گیره و قلاب استفاده می‌شود و میلگردها بین بلوک‌های دیوار قرار می‌گیرند. گیره با استفاده از دو عدد پیچ به ستون متصل می‌شود. به طور معمول باید هر دو یا سه رج این گیره‌ها را نصب کرد. یکی از اشتباهات رایج در نصب گیره و قلاب والپست عدم رعایت فاصله استاندارد گیره از لبه ستون است. این فاصله استاندارد حدودا 10 سانتیمتر است. در نهایت میلگرد بستر باید با قلاب اورلپ شود.
نکته مهم: در صورتی که محاسبه و نصب وال پست طبق پیوست ششم آیین نامه 2800 انجام نشود مهندس ناظر می‌تواند دستور تخریب و نصب دوباره آن‌ها را دهد.
کاربردهای وادار در سازه
وادار عضوی ساختاری است که برای اتصال دیوارها به اسکلت اصلی ساختمان و افزایش مقاومت سازه در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله و باد به کار می‌رود. این عضو با توزیع یکنواخت فشارهای وارده به دیوار، از تمرکز تنش در یک نقطه و در نتیجه تخریب بنا جلوگیری می‌کند؛ وال پست‌ها می‌توانند در بخش‌های مختلف یک سازه قرار بگیرند و استحکام آن را افزایش دهند؛ از جمله:
- دیوارهای داخلی سازه که کاربردشان جداسازی است با استفاده از والپست دیوار محکم‌کاری می‌شوند.
- زمانی که پنجره بیش از 2.5 متر باشد باید از والپست پنجره استفاده شود.
- اگر ابعاد بازشوها بیش از 2.5 متر باشند برای تقویت آن‌ها باید از وادار استفاده کرد.
- برای افزایش ثبات جان پناه‌هایی که ارتفاع آن‌ها بین 1.2 تا 1.35 متر است باید وال پست به کار گرفته شود.
خلاصه‌ای بر نحوه اجرای والپست
قبل از هر موردی باید گفت که مشخصات اجرای وادار به محاسبات مهندس بستگی دارد و در صورتی که اجرای این قطعات در دستور کار قرار نگرفته باشد نباید به صورت خودسر عمل کرد. برای اجرای والپست منقطع باید ابتدا طول قطعه (رایج‌ترین طول استاندارد برای وادارها 40 سانتیمتر است) و ارتفاع دیوار را در نظر داشته باشید. به طور معمول در هر یک متر دیوار باید یک عدد وادار نصب شود. داخل ناودانی والپست باید با پشم سنگ یا یونولیت پر شود. ضخامت یونولیت مورد استفاده باید یک صدم ارتفاع دیوار باشد. این یونولیت با ایجاد فضایی بین دیوار و ستون کمک می‌کند تا فشارهای وارده تقسیم شوند. به این ترتیب در زمان بروز تنش و فشار بر ساختمان، سیستمی وجود خواهد داشت که با تقسیم نیروها، از ایجاد شکستگی و فروریختن سازه جلوگیری می‌کند.
کلام آخر
ایران به عنوان کشوری زلزله‌خیز، نیازمند استفاده گسترده از والپست در ساختمان‌هاست. این محصول، با افزایش مقاومت سازه در برابر نیروهای جانبی، نقش مهمی در کاهش خسارات جانی و مالی ناشی از زلزله و بادهای شدید ایفا می‌کند. مجموعه زرین فولاد شهریاری، با تولید والپست‌های باکیفیت و ارائه اطلاعات دقیق درباره قیمت آهن اصفهان و سراسر ایران، به عنوان یکی از مراجع اصلی در صنعت ساختمان‌سازی، به سازندگان کمک می‌کند تا ساختمان‌هایی ایمن‌تر و مقاوم‌تر بسازند.
